با انواع پلاستیک و روش‌های بازیافت آنها آشنا شوید!
پلاستیک‌ها دسته بندی های بسیار زیادی دارند. با این حال، اگر بخواهیم به صورت ساده به آنها نگاه کنیم می توانیم آنها را به دو دسته کلی حرارتی و کاربردی تقسیم کنیم.
• پلاستیک های حرارتی را هم با پلیمر شدن انبساطی و هم در حالت تراکمی می توان تولید کرد. این شیوه از طراحی و ساخت، پلاستیک ها را به دو گروه گرما نرم و گرما سخت تقسیم‌بندی می‌کند:
- پلاستیک های گرما نرم در دمای اتاق جامد هستند و با گرما دادن، نرم و ذوب می شوند. گرمانرم ها محصولات پلیمری هستند که دارای مولکول های خطی با زنجیر بلند بوده و به همین دلیل امکان لغزش مولکول ها نسبت به یکدیگر وجود دارد. امروزه گرمانرم ها به‌عنوان یکی از مهم ترین مواد پلاستیکی از نظر تجاری به شمار می روند.
- بعضی مواد نیز در اثر واکنش هایی قابلیت تبدیل شدن به پلاستیک گرمانرم را دارند، اما در شرایط خاص به دلیل ساختارشان، مولکول های شاخه ای به هم پیوسته و یک شبکه سه بعدی تشکیل می دهند. در این حالت، پس از قالب گیری شکل ثابت به خود گرفته و نمی توان به‌طور مجدد آن ها را ذوب و دوباره استفاده کرد. از همین رو در اثر حرارت دادن فقط تخریب می شوند. به این گروه از پلاستیک ها گرم اسخت می گویند.
• پلاستیک ها ازنظر کاربرد و ارزش اقتصادی نیز به دو گروه تقسیم می شوند: پلاستیک های مهندسی و پلاستیک های غیر مهندسی.
-پلاستیک های غیر مهندسی هزینه ساخت کمتری دارند و در تولیدهای انبوه مورد استفاده قرار می گیرند. این مواد مانند فولاد و آلومینیوم در صنایع فلزی هستند و بیشتر در ساخت مواد مصرفی مانند ظروف و فیلم های بسته بندی مورد استفاده قرار می گیرند. این گروه شامل چهار دسته مهم پلاستیک های گرمانرم از جمله «پلی استیلن سبک و سنگین، پلی پروپیلن و استایرن» می شوند.
- پلاستیک های مهندسی از نظر هزینه تولید گران تر و از نظر حجم کمتر هستند، اما از لحاظ خواص مکانیکی و دوام بسیار پایدارند و از نظر کاربرد قابل رقابت با شیشه، سرامیک و فلزات مختلف هستند.
دسته بندی کلی
دسته بندی کلی پلاستیک ها (مهندسی و غیر مهندسی) به شرح زیر است:
- / PETE: Poly Ethylene Terephthalate از این پلاستیک، بطری های آشامیدنی، دهان شویه و منگنه ها را می سازند. وسایلی که بیشتر مواقع به صورت روزمره از آنها استفاده می کنیم و خیلی با پروسه ساخت و مواد اولیه آنها آشنا نیستیم.
- / HDPE: High Density Poly Ethylene از این پلاستیک ظرف شیر، سطل‌های زباله و بطری مواد پاک کننده را می سازند. تمیزکننده های چند منظوره، بطری های مواد شوینده سطوح سرامیکی و ... همگی در این دسته بندی قرار می‌گیرند.
- / PP: Poly Propylene از این پلاستیک ظروف ماست، بطری شامپو، نی نوشابه، ظروف مارگارین و پوشک تولید می کنند. این پلاستیک ها در مواردی که نیاز به استفاده در سطوح نرم و ضد حساسیت دارند، بیشترین میزان استفاده را به خود اختصاص می دهند و در صنعت پوشک کاربردهای فراوانی دارند.
- / PS: Poly Styrene از این پلاستیک، فنجان نوشیدنی های گرم، بسته های خانگی کارتن تخم مرغ و سینی گوشت می سازند. این مواد با افزودنی هایی که در خود جای داده اند می توانند تا حد بسیار زیادی از فاسد شدن مواد خوراکی جلوگیری کنند و در نتیجه، به محصولی کار آمد در صنعت مواد غذایی و خوراکی تبدیل شده اند.
انواع ضایعات پلاستیکی
ضایعات پلاستیک عموماً با فاکتوری تحت عنوان درصد خلوص طبقه بندی می شوند. این فاکتور که ممکن است نام مناسبی برای این ترکیبات شیمیایی نباشد، در بالاترین سطح خود به 40 درصد رسیده و بعداً در فراوری بازیافت پلاستیک نیز می توانند مورد استفاده قرار بگیرند. برخی از این مواد شامل موارد زیر می شوند:
- پلی‌اتیلن سنگین ۴۰٪
- پلی‌اتیلن سبک ۲۷٪
- پلی‌پروپیلن ۴٪
- پلی وینیل کلراید ۱۰٪
- پلی استایرن ۸٫۵٪
- پلی‌اتیلن ترفتالات ۶٫۵٪
مراحل بازیافت پلاستیک
بازیافت پلاستیک با استفاده از دستگاه بازیافت پلاستیک یکی از سودمندترین فعالیت های پلیمری در صنعت به‌حساب می آید. از طرفی ضایعات تولید شده در فرایند مهندسی و استفاده، از طبیعت خارج می شوند و از طرفی دیگر هزینه تولید مواد اولیه پلاستیک نیز کاهش می یابد. بازیافت پلاستیک اصولاً در 3 سطح انجام می شود اما به صورت کلی به چهار دسته کلی تقسیم می شود که دسته آخر آن فرایند تجزیه نام می گیرد:
1- بازیافت مکانیکی
2- بازیافت شیمیایی
3- بازیافت انرژی
4- پلاستیک از رده خارج
دسته چهارم سطوح بازیافت ممکن است در نگاه اول بی فایده به نظر بیاید اما اصولاً در این فرایند، پلاستیک های پوسیده و فاسد را در این دسته طبقه بندی می‌کنیم. البته پلاستیک ماده ای است ساخته دست بشر؛ اما دانشمندان دو راه برای از رده خارج کردن پلاستیک دارند. از رده خارج کردن زیستی و نوری. این فرایند به دلیل تئوری باکتری های گرسنه در نشاسته رواج پیدا کرده است. تصور می شود که باکتری های نشاسته؛ روغن موجود در پلاستیک را می بلعند و آنها را به صورت گرد وغبار ریز متلاشی می کنند. این باکتری ها منبع بسیار مناسبی برای بازیافت این دسته از پلاستیک ها هستند تا آسیب جدی به محیط اطراف وارد نکنند.
- روش زیستی
با اینکه این ایده در ذهن بسیاری از فعالان این صنعت در حد یک تئوری باقی مانده است؛ دانشمندان و محققان موفق شده اند تا این فرایند را قابل انجام کنند. هیچ ماده ای حتی کاغذ و تکه غذا در محل دفن زباله جدید به سرعت دگرسان نمی شود، بنابراین هیچ دلیلی وجود ندارد که فکر کنیم نشاسته ذرت در پلاستیک ها در طول یک شب ناپدید شود. برای همین منظور زباله دان‌هایی تولید شده اند که این فرایند را انجام داده و پلاستیک های از رده خارج شده را تجزیه می کنند. با این حال، این تکنولوژی اختراعی جدید به حساب می آید و چندان هم تبلیغ نمی شود. دلیل این امر وجود ایرادات بسیار در تولیدات اولیه و صد البته پرهزینه بودن ساخت این زباله دان هاست. البته پیشرفت روزافزون تکنولوژی می تواند این دستگاه ها را با هزینه های پایین تری تولید کند و در نتیجه کمک بزرگی به چرخه تولید پلاستیک کند.
- روش نوری
از رده خارج کردن نوری روشی متفاوت است که در آن از تجمع زیستی استفاده نمی شود؛ بلکه نوع مخصوصی از پلاستیک است که شکسته شده و در مقابل نور خورشید قرار می گیرد. نور خورشید با اشعه فرابنفش می تواند این مواد را در حالت خشک تری قرار دهد و به مرور زمان به تجزیه آن ها بپردازد. البته این بدان معنی نیست که مواد اولیه پلاستیک های از رده خارج توسط نور به صورت کامل پوسیده می شوند، بلکه قرار است تا زباله دان‌های زیستی حالت خشک تر و قابل تجزیه تری را تحویل گرفته و درنتیجه فرایند زیستی را سرعت ببخشند. این اختراع بر اساس فاکتوری علمی به دست تولید می رسد که از خاصیت های نور در مقابل پلاستیک بهره می برد. پلاستیکهای از رده خارج شده توسط نور؛ ۷۵٪ مقاومت کششی کمتری دارد و پس از قرارگیری در محیط زباله دان های زیستی چند هفته زودتر از موعد تجزیه می شوند.
منبع: google search
