گرانول یکی از ماده‌هایی است که در خط تولید انواع محصولات پلاستیکی یافت میشود و از آن استفاده‌های زیادی می‌کنند. از گرانول پی وی سی که از بازیافت مواد پی وی سی به دست می‌آید، در موارد مختلفی استفاده میشود که با این مصارف گوناگون آشنا خواهیم شد. در این مقاله قصد داریم توضیح دهیم که کاربرد گرانول پی وی سی چیست و روش‌های بازیافت آن به چه صورت است؟
در ادامه از اینکه خود گرانول چند نوع است صحبت می‌کنیم و ویژگی‌ها و مزایای آن را بررسی می‌کنیم. در انتها هم گریزی به عوامل موثر در کیفیت، قیمت و کاربرد گرانول پی وی سی خواهیم زد. اگر می‌خواهید اطلاعات جامعی درباره گرانول pvc به دست آورید، در ادامه مقاله با ما همراه باشید.
گرانول پی وی سی چیست؟
گرانول PVC شکلی از پلیمر است که به‌صورت گلوله‌های کوچک و رنگی درست شده‌اند. پس خود نوع خاصی از پلیمر نیست، بلکه تنها شکل خاصی از آن است. در صنعت برای بهره‌گیری از گرانول پی وی سی این دانه‌های کوچک را ذوب می‌کنند و سپس به صورت مد نظر خود درمی‌آورند.
روش تولید گرانول پی وی سی معمولا از مسیر استفاده از مواد بازیافتی می‌گذرد. ضایعات تشکیل‌شده از پی وی سی نظیر کف‌پوش خودرو، دمپایی، شلنگ و سایر موارد را تفکیک می‌کنند. بعد از شست‌وشو از طریق فرآیندهای پیچیده‌ای بازیافت خواهند شد. در نهایت همین دانه‌های کوچک گرانول pvc را به وجود می‌آورند.
تفاوت های ظاهری بین پودر و گرانول pvc
از دیگر محصولاتی که ممکن است با شنیدن نام این محصول به ذهن‌های آشنا با این صنعت متبادر شود، پودر پی وی سی است. پودر پی وی سی ماده‌ای است که از صنایع پتروشیمی به دست می‌آید. همچنین با پودر کردن یا خرد کردن ضایعات پلیمری نیز می‌توان به پودر پی وی سی رسید. اما این دو محصول تفاوت‌های بنیادینی با هم دارند.
اولین تفاوت در ظاهر و نحوه تولید آن‌هاست. گرانول توسط دستگاه اکسترودر به شکل دانه‌های کوچک و گلوله‌مانند تولید میشود، اما پودر به صورت دانه‌های خیلی ریزتر و مانند پودر است. برخلاف گرانول که تولید آن از مواد بازیافتی سرچشمه می‌گیرد، پودر پی وی سی ریشه در صنعت پتروشیمی و مواد نفتی دارد.
همچنین رنگ پودر پی وی سی بستگی به موادی دارد که از آن‌ها تولید میشود، اما رنگ گرانول را کارشناسان حاضر در خط تولید تعیین می‌کنند؛ یعنی رنگ گرانول پی وی سی متغیر و قابل کنترل است.
روش‌های بازیافت گرانول pvc
همان‌طور که گفتیم گرانول ذکر شده از بازیافت مواد پلاستیکی پی وی سی به دست می‌آید. Pvc سومین پلاستیک پراستفاده در دنیا است و میزان زیادی از زباله‌های تولیدشده را در بر می‌گیرد. درنتیجه استفاده از دستگاه تولید گرانول پی وی سی به روش بازیافتی علاوه‌بر اینکه در هزینه تمام‌شده این ماده تاثیر دارد و آن را کاهش می‌دهد، برای محیط زیست نیز سودمند است. این بازیافت به دو صورت می‌تواند صورت بگیرد که در ادامه آن‌ها را شرح خواهیم داد.
بازیافت شیمیایی
یکی از انواع روش‌های بازیافت، استفاده از مواد و فرآیندهای شیمیایی است. درواقع بازیافت شیمیایی امکان بازیافت آن دسته از پلیمرها را فراهم می‌کند که به علت آلودگی شیمیایی و خطرناک بودن نمی‌توان آن‌ها را به روش مکانیکی بازیافت کرد. همچنین ممکن است به علت مخلوط بودن ضایعات، امکان استفاده از روش مکانیکی فراهم نباشد.
در این روش از فرایندهایی مانند هیدرولیز یا پیرولیز برای تبدیل زباله‌ها به موادی که دوباره قابل مصرف باشند، استفاده میشود. پیرولیز تکنیکی است که زباله‌های پلاستیکی را در غیاب اکسیژن با حرارت تجزیه می‌کند. ماده‌ای که از این فرایند به دست می‌آید، شکلی مانند روغن دارد و مایع است. همچنین هیدرولیز شامل افزودن آب به یک مولکول بزرگ و شکستن آن به مولکول‌های کوچک‌تر است.
با انجام فرایندهایی شبیه آنچه که گفته شد، محصولاتی مانند کلرید سدیم، کلسیم کلرید و مواد هیدروکربنی به دست می‌آیند که می‌توان آن‌ها را برای تولید پی وی سی استفاده کرد.
بازیافت مکانیکی
راهی که بیشترین توصیه را به‌عنوان روش بازیافت گرانول PVC دارد، همین روش مکانیکی است. ساده‌ترین مسیر هم این است که این مواد مستقیما در همان کارخانه تولیدکننده که باعث تولید زباله و پسماند پی وی سی میشود، بازیافت شوند.
این روش شامل یک سری فرآیندهای مکانیکی و بدون استفاده از مواد شیمیایی یا تغییر حالت‌های شیمیایی صورت می‌گیرد. قطعات قابل بازیافت پی وی سی ابتدا تفکیک می‌شوند و ناخالصی‌های آن‌ها حذف میشود. سپس مورد شست‌وشو واقع می‌شوند و به شکل ذرات ریز و بسیار کوچک آسیاب می‌شوند. سپس می‌توان همین ذرات را دوباره ذوب کرد و با مواد دیگری ترکیب کرد تا یک محصول جدید ساخته شود. همچنین می‌توان آن را بدون افزودن مواد تازه هم قالب‌گیری و آماده استفاده در آورد.
انواع گرانول پی وی سی
گرانول pvc در دو نوع سخت و نرم تولید میشود. درواقع با اضافه کردن مقدار مشخصی از انواع نرم‌کننده‌ها می‌توان میزان سختی گرانول را کاهش داد و گرانول پی وی سی نرم تولید کرد.
گرانول نرم
محدوده سختی گرانول‌های نرم معمولا بین 40 تا 100 است و در طیف گسترده‌تری از صنعت قابلیت استفاده دارد. زیرا انعطاف‌پذیر بالایی دارد و می‌توان آن را به اشکال مختلف تبدیل کرد. شاخه‌ای از گرانول‌های پی وی سی نرم گرانول‌های TPE هستند که با ماده‌ای به نام NBR ترکیب می‌شوند. این ماده برای این اضافه میشود که خاصیت ارتجاعی گرانول‌ها را افزایش دهد.
گرانول نرم بیشتر برای ساخت وسایل پلاستیکی نرم و انعطاف‌پذیر به کار می‌رود. همچنین می‌توانید ردپای آن را در تولید انواع مختلفی از محصولات نظیر شلنگ، کاغذ دیواری، انواع سفره، کابل و سیم و دیگر محصولات مشابه ملاحظه کنید. لازم به ذکر است که برای مصارف بهداشتی نیز همین نوع از گرانول مورد استفاده قرار می‌گیرد.
گرانول سخت
به دلیل استفاده ناچیز نرم‌کننده‌ها در این نوع گرانول، به آن‌ها گرانول پی وی سی سخت یا hard PVC می‌گویند. همچنین نام دیگر آن UPVC است که شاید به گوشتان آشناتر باشد. از این مدل برای تولید اتصالات لوله، پروفیل در و پنجره، کانال و کرکره استفاده میشود.
به‌طور کلی گرانول سخت را می‌توانید بیشتر در صنایع ساختمان‌سازی مشاهده کنید. مثلا در محصولاتی مانند نرده‌های کنار پله‌ها، حفاظ جلوی پنجره‌ها و ناودانی‌ها از گرانول سخت استفاده میشود.
ویژگی‌ها و مزایای گرانول pvc
همان‌طور که پیش‌تر گفتین، رنگ گرانول پی وی سی طبق نظر تولیدکنندگان تعیین میشود و محدودیتی در این باره وجود ندارد. علاوه‌بر رنگ، در ابعاد آن هم تنوع زیادی را می‌توان مشاهده کرد. از دیگر مزایا و ویژگی‌های گرانول می‌توان به استحکام زیادی که دارد، اشاره کرد. این ویژگی باعث میشود که محصولات تولیدشده در برابر ضربه‌ها تا حدی ایمن باشند.
همچنین می‌توان به مقاومت کششی آن نیز اشاره کرد. مخصوصا نوع نرم گرانول، میزان زیادی از این مقاومت را داراست و انعطاف‌پذیری بالایی فراهم می‌کند.
از مزایای بنیادین این تولیدات نیز می‌توان به نحوه تولید آن‌ها که از بازیافت پسماندها صورت می‌گیرد، اشاره کرد. این امر برای محیط زیست و کاهش زباله‌های واردشده به آن مفید است. استفاده از مواد بازیافتی همچنین هزینه تمام‌شده در خط تولید را نیز کاهش می‌دهد.
کاربرد گرانول پی وی سی
امروزه از کاربرد گرانول پی وی سی در صنایع مختلف را شاهد هستیم. از مصارف بهداشتی و پزشکی گرفته تا ساختمان‌سازی و تولید مبلمان، همگی از این ماده در تولید محصولات خود استفاده‌هایی دارند. در ادامه به شرح جزئی‌تر کاربردهای گرانول می‌پردازیم.
گرانول pvc پزشکی
در باب استفاده پی وی سی در موارد پزشکی می‌توان تجهیزات زیادی را نام برد که از این ماده استفاده می‌کنند. مثلا در تولید تجهیزات اکسیژن‌رسانی، ماسک‌ها، کسیه‌های خون، ست سرم، دستگاه ساکشن، انواع سوند، ست دیالیز و بسیاری از موارد دیگر همگی از گرانول pvc استفاده شده است. برخی از آن‌ها شفاف و برخی سفید هستند.
کاربرد گرانول پی وی سی شفاف برای تولید قطعاتی مانند لوله‌های خونی و کاترها بسیار زیاد است. از نوع سفید این گرانول هم در ساخت قطعاتی مانند بطری‌های دارویی و تجهیزات این چنینی استفاده میشود. بیشتر ابزارهایی که از گرانول پی وی سی پزشکی ساخته شده‌اند، فقط یک بار قابلیت مصرف دارند. اما در زمره محصولات قابل بازیافت قراردارند و تهدیدی برای محیط زیست به حساب نمی‌آیند.
صنایع ساختمان‌سازی
این ماده دارای مقاومت زیادی است و در شرایط جوی مختلف تاب می‌آورد، در نتیجه کاربرد زیادی در صنعت‌های مختلف دارد. کاربرد گرانول پی وی سی در صنعت ساختمان‌سازی اهمیت فزاینده آن را نشان می‌دهد.
از انواع سخت آن در راستای تولید لوله، پروفیل و پنجره، کرکره‌های pvc، داکت‌های برق و این دست موارد استفاده میشود که عایق الکتریکی خوبی محسوب می‌شوند. از مدل نرم آن هم در تولید زهوار در و پنجره، قطعات تزئیناتی تزریقی کابینت‌ها و موارد مشابه بهره می‌گیرند.
تولید مبلمان
نوار پی وی سی یا چسب گرانول به‌منظور متصل ساختن و زیباسازی حاشیه‌ها قطعات چوبی به کار می‌رود. نوار pvc نوعی نوار ساخته‌شده از مواد پی وی سی است و در رنگ‌ها، طرح‌ها و ضخامت‌های متفاوت در دسترس است. این نوار به لبه قطعات چوبی می‌چسبد و از نفوذ رطوبت به درون چوب جلوگیری به عمل می‌آورد. همچنین لبه‌های چوبی را در مقابل ضربه‌ها محافظت می‌کند.
چسب گرانول در دمای بالا آبکاری شده و به‌صورت مایعی چسبنده درمی‌آید، پس از خنک شدن به شکل جامد در آمده و قطعه را به لبه چوبی می‌چسباند. استفاده از این ترکیب باعث افزایش مقاومت لبه‌ها در ساخت مبلمان میشود.
ساخت لوازم پلاستیکی
کاربرد گرانول پی وی سی نرم در تولید وسایل پلاستیکی مختلفی نظیر کفی کفش، دمپایی، شیلنگ، کف‌پوش ماشین بسیار زیاد است. گرانول PVC در برابر آفتاب، فشار آب و حتی گاز مقاومت بالایی دارد. افزون بر این موارد انعطاف‌پذیری زیادی نیز دارد که آن را به گزینه خوبی برای ساختن شلنگ تبدیل می‌کند.
منعطف بودن این ماده برای تولید زیره کفش و دمپایی نیز مناسب است، زیرا نرم است و پا را اذیت نمی‌کند. حتی برخی اسباب‌بازی‌های پلاستیکی را نیز می‌توان بدون اضافه کردن افزدونی‌های غیرمجاز و با پروسه‌های تزریق با به کار گرفتن گرانول تولید کرد.
عوامل موثر بر کیفیت گرانول پی وی سی
عوامل مختلفی بر کیفیت گرانول PVC تاثیر دارند. از جمله این عوامل می‌توان به کیفیت مواد اولیه‌ای که برای تولید آن به کار می‌روند، اشاره کرد. یعنی کیفیت گرانول تا حدی به این بستگی دارد که کیفیت ضایعات پی وی سی چگونه بوده است.
همچنین دستگاه‌های دخیل در فرایند تولید پی وی سی که عملیات شست‌وشو و خرد کردن را انجام می‌دهند، روی کیفیت محصولات تولیدشده تاثیرگذارند. زیرا مهم است که این دستگاه‌ها ناخالصی‌ها، گردوغبار و سایر آلودگی‌های مواد اولیه را به میزان کافی حذف کرده باشند.
عوامل موثر بر قیمت گرانول پی وی سی
قیمت گرانول پی وی سی نیز تحت تاثیر عوامل متعددی قرار دارد. از جمله این فاکتورها می‌توان به میزان شفافیت و بلوری شکل بودن یا نبودن آن اشاره کرد. بدیهی است که کیفیت دستگاه‌های خط تولید نیز چون مستقیما روی کیفیت ماده تولیدی تاثیر دارند، بر قیمت هم اثرگذار خواهند بود. البته اگر گرانول را به‌صورت عمده خریداری کنید، هزینه نهایی کمتری نسبت به خرید جزئی خواهد داشت. به صورت کلی به علت کاربرد گرانول پی وی سی در بسیاری از صنایع قیمت های مختلفی برای انواع این گرانول در نظر گرفته می شود.
جمع‌بندی
در این مقاله به‌طور مفصل به معرفی کاربرد گرانول پی وی سی و انواع آن پرداختیم که شامل دو نوع سخت و نرم بود. همچنین انواع روش‌ها و کاربرد گرانول بازیافتی را که مشتمل بر دو نوع مکانیکی و شیمیایی هستند، ذکر کردیم.
کاربرد گرانول pvc در صنایع مختلف ساختمان‌سازی، تولید مبلمان، ساخت وسایل پلاستیکی و مصارف بهداشتی و پزشکی را نیز بیان کردیم. در پایان به عوامل موثر بر کیفیت و قیمت این ماده نیز اشاره کردیم. امیدواریم با مطالعه این مقاله تا حد خوبی با گرانول PVC آشنا شده باشید.
سوالات متداول
- چه میزان گرانول برای تست اولیه تهیه میشود؟
مقدار گرانول برای تست و تولید قطعه مورد نظر چیزی حدود 5 تا 50 کیلو خواهد بود. - چگونه می‌توان گرانول مرغوب را از نامرغوب تشخیص داد؟
بهترین راه تشخیص این مورد، استفاده از تست‌های آزمایشگاهی تشخیص کیفیت است. با توجه به کاربری که مد نظر دارید، جواب تست‌ها باید در بازه استاندارد دلخواه شما باشد.
